ჟურნალი ნომერი 2 ∘ მალხაზ ჩიქობავა ∘
უზრუნველყოფს თუ არა ინფლაციის თარგეთირების პოლიტიკა ფასების სტაბილიზაციას

რეზიუმე: სტატიაში გაანალიზებულია საქართველოს ეროვნული ბანკის ინფლაციის თარგეთირების პოლიტიკა, მისი გავლენა ფასების, ეროვნული ვალუტის გაცვლით კურსსა და ფინანსურ სტაბილიზაციაზე. ნაჩვენებია, რომ ინფლაციის თარგეთირების პოლიტიკაზე დაყრდნობით, გაუგებარია მონეტარულ ხელისუფალთა დარწმუნება იმაში, რომ მათ შეუძლიათ თავი გაართვან ინფლაციას და ეროვნული ვალუტის კურსის რყევებს საპროცენტო განაკვეთების მანიპულირებით.

ნაშრომში ასევე აღნიშნულია, რომ საპროცენტო განაკვეთების ზრდა ინფლაციის შესამცირებლად და ეროვნული ვალუტის გასამყარებლად საერთაშორისო სავალუტო ფონდის შაბლონური რეკომენდაციაა, რომელიც ემყარება საბაზრო წონასწორობის მათემატიკურ მოდელებს და არ შეესაბამება ეკონომიკურ რეალობას და აბსოლუტურად კონტრპროდუქტიულია იმპორტდამოკიდებული ქვეყნებისათვის.

ნაშრომში ხაზგასმულია, რომ ამჟამად მოქმედი ფულად-საკრედიტო და სავალუტო პოლიტიკის ძირითადი მიმართულებები არ ითვალისწინებს ეროვნული ვალუტის მდგრადობის არც დაცვას და არც უზრუნველყოფას. სამწუხაროდ, მონეტარული ხელისუფლება დარწმუნებულია იმაში, რომ საპროცენტო განაკვეთების ზრდა აძლიერებს საბანკო ანაბრების მიმზიდველობას, რაც ზღუდავს მოთხოვნას და იწვევს ფასების შემცირებას, აგრეთვე ბოჭავს თავისუფალ ფულს და ამცირებს მათ მიწოდებას სავალუტო ბაზარზე, რითაც ხელს უწყობს ეროვნული ვალუტის გამყარებას. მაგრამ, ეს არგუმენტაცია არ ითვალისწინებს იმას, რომ საპროცენტო განაკვეთების ზრდა იწვევს მსესხებლების დანახარჯების ზრდას, რომლებიც მათ გადააქვთ პროდუქციის თვითღირებულებაში, რის შედეგადაც იზრდება ფასები და ეცემა ეროვნული ვალუტის მსყიდველობითუნარიანობა. მოთხოვნის შემცირებას შეუძლია ასევე გამოიწვიოს წარმოების ვარდნა და დანახარჯების ზრდა გამოშვების მასშტაბისგან უკუგების ეფექტის გავლენით; შედეგად, ფასები შეიძლება არც კი შემცირდეს, არამედ გაიზარდოს კიდეც.

საბოლოოდ, თუ ჩვენ გვსურს ბოლო მოვუღოთ ინფლაციას და, ამგვარად, უზრუნველვყოთ ვალუტის გაცვლითი კურსის და ფინანსური სისტემის სტაბილიზაცია, მაშინ უნდა გვესმოდეს, რომ, ინფლაციის პროვოცირებას სწორედ ინფლაციის თარგეთირების პოლიტიკა იწყობს ხელს. 

საკვანძო სიტყვები: ინფლაცია, თარგეთი, ვალუტის გაცვლითი კურსის სტაბილიზაცია, კაპიტალის ტრანსსაზღვრითი მოძრაობა, საერთაშორისო სავალუტო ფონდი, სტაგფლაცია, რეფინანსირების განაკვეთი. 

შესავალი 

თარგეთირება ნიშნავს მიზნის დასახვას (Target - მიზანი, სამიზნე). სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, ინფლაციის თარგეთირება ნიშნავს, რომ ცენტრალური ბანკი თავის პოლიტიკას უქვემდებარებს ერთადერთ მიზანს - ინფლაციის ტემპების შემცირებას. ამ უკანასკნელის ქვეშ, ცენტრალური ბანკის მრავალრიცხოვანი ახსნით, იგულისხმება სამომხმარებლო ფასების ინდექსი. ამგვარად, აცხადებს რა ინფლაციის თარგეთირების პოლიტიკაზე გადასვლას, ცენტრალურ ბანკს მხედველობაში აქვთ ის, რომ მონეტარული პოლიტიკა ექვემდებარება სამომხმარებლო ფასების ინდექსის მიზნობრივი მაჩვენებლების მიღწევას.

აღვნიშნავთ, რომ ინფლაციის შემცირება ყოველთვის იყო ცენტრალური ბანკის საქმიანობაში მთავარი პრიორიტეტი, რომელიც აწესებდა მიზნობრივ პარამეტრებს საგეგმო წლისა და პერსპექტივისათვის. მაგრამ, ცენტრალური ბანკის საოპერაციო პოლიტიკაში, ინფლაციის მიზნობრივ ორიენტირებთან ერთად, თვალყური ედევნებოდა აგრეთვე ვალუტის გაცვლითი კურსისა და ფულადი აგრეგატების - ფულადი ბაზისა და ფულადი მასის ზრდის ორიენტირებს. რეფინანსირების ინსტრუმენტების განვითარებასთან ერთად გამოჩნდა კიდევ ერთი სამართავი პარამეტრი - რეფინანსირების განაკვეთი, რომელიც ცენტრალურმა ბანკმა შეცვალა საკვანძო განაკვეთით. რით განსხვავდება დღეისათვის გასატარებელი ინფლაციის თარგეთირების პოლიტიკა და 2009 წლემადე არსებული ფულადი პოლიტიკისგან, რომლის დროსაც ასევე ისახებოდა მიზნად ინფლაციის შემცირება გარკვეულ დონემდე? 

* * * * * 

საქართველოს ეროვნული ბანკის მონეტარული პოლიტიკის საოპერაციო დოკუმენტში ვკითხულობთ, რომ „ეროვნული ბანკის მონეტარული პოლიტიკა ეფუძნება ინფლაციის თარგეთირების რეჟიმს. საქართველოს ეროვნული ბანკი ინფლაციის თარგეთირების რეჟიმზე 2009 წელს გადავიდა, რითაც ჩაანაცვლა მანამდე მოქმედი მონეტარული თარგეთირება. აღნიშნული რეჟიმის დროს წინასწარ განისაზღვრება ინფლაციის მიზნობრივი მაჩვენებელი, რომელიც უნდა იქნას შენარჩუნებული საშუალოვადიან პერიოდში. ინფლაციის მიზნობრივ მაჩვენებელს განსაზღვრავს საქართველოს ეროვნული ბანკი და შემდგომ მტკიცდება პარლამენტის მიერ. 2019-2021 წლებისთვის ინფლაციის მიზნობრივი მაჩვენებელი შეადგენს 3 პროცენტს“. [1].

„ინფლაციის თარგეთირების რეჟიმი შედარებით ახალ პრაქტიკას წარმოადგენს და 90–იანი წლებიდან მოყოლებული, საკმაოდ წარმატებული გამოდგა ინფლაციასთან ბრძოლაში. აღნიშნული რეჟიმი პირველად ახალი ზელანდიის ცენტრალურმა ბანკმა დანერგა 1990 წელს. 

ინფლაციის თარგეთირების რეჟიმის დროს წინასწარ ცხადდება საშუალოვადიანი პერიოდისთვის ინფლაციის სამიზნე მაჩვენებელი - ეკონომიკისათვის სასურველი ინფლაციის დონე. ინფლაციის ერთ–ერთი ძირითადი განმსაზღვრელი ფაქტორი ინფლაციის მოლოდინია, შესაბამისად, ეროვნული ბანკის მიზანს სწორი ინფლაციის მოლოდინის ჩამოყალიბება წარმოადგენს. ამიტომ ეროვნული ბანკი მისი საქმიანობის გამჭვირვალობასა და პროგნოზირებადობას დიდ მნიშვნელობას ანიჭებს. ინფლაციის თარგეთირების რეჟიმის ერთ-ერთ უპირატესობას მისი გამჭვირვალობა და საზოგადოებასთან კომუნიკაციის სიმარტივე წარმოადგენს, ვინაიდან წინასწარ დადგენილი ერთი მიზნობრივი მაჩვენებელი საშუალებას იძლევა  ზუსტად განისაზღვროს ეროვნული ბანკის მთავარი მიზანი და შეიქმნას მოლოდინები მონეტარული პოლიტიკის მიმართულების შესახებ.

ინფლაციის თარგეთირების ამოქმედებამდე ეროვნული ბანკის მონეტარული პოლიტიკა ეყრდნობოდა მონეტარულ თარგეთირებას, რაც ფულის მასის სასურველი ზრდის ტემპის  მიღწევას გულისხმობდა. მონეტარული თარგეთირების პირობებში ეროვნული ბანკი იყენებდა ფულის მასას, როგორც შუალედურ რგოლს, ინფლაციის სარეგულირებლად. ამ რეჟიმის პირობებში, ინფლაციის თარგეთირებისგან განსხვავებით, მნიშვნელოვან ფაქტორს წარმოადგენს სტაბილური კავშირი ფულის მასასა და ინფლაციას შორის. თუმცა პრაქტიკაში ფულზე მოთხოვნა ცვალებადია (განსაკუთრებით გადახდის ახალი საშუალებებისა და საბანკო სისტების სწრაფად განვითარების პირობებში), რაც ცვლის კავშირს მონეტარული აგრეგატების ზრდასა და ფულის ზრდას შორის და წარმოიშვება თარგეთის - ფულის მასის ზრდის ტემპის მუდმივი გადახედვის საჭიროება. შესაბამისად, აქტიური მონეტარული პოლიტიკის შემთხვევაში, ფულის მასის საოპერაციო თარგეთად გამოყენება არაეფექტიანია“.[2]

თუ ვიმსჯელებთ ერთიანი სახელმწიფო ფულად-საკრედიტო და სავალუტო პოლიტიკის ძირითადი მიმართულებით და მონეტარულ ხელისუფალთა გამოსვლებით, ინფლაციის თარგეთირების პოლიტიკის თავისებურებად გვევლინება ეროვნული ვალუტის გაცვლითი კურსის მიზნობრივი ორიენტირების დაწესებაზე უარის თქმა და სამართავი პარამეტრის სახით რეფინანსირების განაკვეთის გამოყენება. მონეტარული ხელისუფლება აცხადებს, რომ ინფლაციის თარგეთირება გულისხმობს ეროვნული ვალუტის კურსის გადაყვანას თავისუფალ მცურავ რეჟიმში. ამ დროს, არც ფულად-საკრედიტო და სავალუტო პოლიტიკის ძირითად მიმართულებაში, არც მონეტარულ ხელისუფალთა და მოცემული პოლიტიკის იდეოლოგთა გამოსვლებსა და სტატიებში არ ყოფილა მოყვანილი ამ თეზისის არც ერთი დამაჯერებელი მტკიცებულება. ის მიღებულ იქნა, როგორც აქსიომატური ჭეშმარიტება, მიუხედავად იმისა, რომ ინფლაციის თარგეთირების პოლიტიკა ეკონომიკაში მეტ-ნაკლებად გათვითცნობიერებულ ადამიანში იმთავითვე იწვევდა სერიოზულ ეჭვებს მის მიზანშეწონილობაში.

ცნობილია, რომ მონეტარული სისტემა ძალიან რთულია, მისი მდგომარეობა მუდმივად იცვლება გარე და შიგა ფაქტორებზე დამოკიდებულებით, რომლებიც განსაზღვრავენ ფულად ბაზარზე მოთხოვნას და მიწოდებას, ფულის მიმოქცევის სიჩქარეს, საქმიან კონიუნქტურას და საინვესტიციო აქტივობას. მართვის თეორიის თვალსაზრისით, იმის მტკიცება, რომ ინფლაციის თარგეთირება გულისხმობს იმ ფაქტორებზე კონტროლის გაუქმებას, რომელიც განსაზღვრავს ფასების დინამიკას სამომხმარებლო საქონლის დიდ ნაწილზე - ე.ი. გაცვლით კურსზე კონტროლის გაუქმებას, აბსურდულია. ეს ისეთივეა, რომ ვცდილობდეთ ოთახის გათბობას, რომლის ფანჯრები ღიაა, ხოლო გარეთ ყინვა და ქარია. ცხადია, ასეთ შემთხვევაში ოთახში ტემპერატურა დამოკიდებული იქნება არა გამათბობელი მოწყობილების სიმძლავრესა და მის რეგულირებაზე, არამედ ოთახის გარეთ არსებულ ტემპერატურაზე. ამიტომ, ჯერ უნდა დავხუროთ ფანჯრები და ამის შემდეგ შევუდგეთ გამათბობლის რეგულირებას ოთახის გათბობის მიზნით.

ინფლაციის თარგეთირების არჩევით, მონეტარული ხელისუფლების განკარგულებაში რჩება მარტივი მექანიზმი ერთი მანიპულატორით. ამ დროს, თუ არ არსებობს კაპიტალის ტრანსსაზღვრით მოძრაობაზე შეზღუდვები, ხოლო ეროვნული ვალუტის კურსი თავისუფალ მცურავ რეჟიმშია, მაშინ სავალუტო-ფინანსური ბაზრის რეგულირების მხოლოდ ერთი ინსტუმენტი - საპროცენტო განაკვეთი გვრჩება.

ინფლაციაზე კონტროლის განსახორციელებლად, ღია ეკონომიკის პირობებში და იმპორტზე მისი ზედამოკიდებულების შემთხვევაში, უპირველეს ყოვლისა, საჭიროა ეროვნული ვალუტის კურსის გაკონტროლება. მაგრამ მონეტარულმა ხელისუფლებამ, პირიქით, ამგვარ კონტროლზე უარი განაცხადა, ისევე როგორც სავალუტო-საფინანსო ბაზრის რეგულირების მრავალ სხვა ინსტრუმენტზე, მათ შორის, ყველაზე ქმედითზე, რომელიც უკავშირდება სავალუტო შეზღუდვების გამოყენებას. ამავე დროს, ნებისმიერი გამოცდილი სავალუტო სპეკულიანტისათვის ნათელია, რომ მარტო საპროცენტო განაკვეთით, კაპიტალის მოძრაობის ანგარიშის მიხედვით ფინანსური კაპიტალის თავისუფალი ტრანსსაზღვრითი მოძრაობის პირობებში, ეროვნული ვალუტის კურსის შენარჩუნება შეუძლებელია, თუ მოცემული ქვეყანა მსოფლიო სარეზერვოვალუტის ემიტენტი არაა.

აქედან გამომდინარე, სავალუტო-საფინანსო ბაზრის რეგულირების ინსტრუმენტების მსოფლიო პრაქტიკაში საყოველთაოდ მიღებულ გამოყენებაზე ჩვენთან არსებული თვითშეზღუდვების დროს, ვალუტის გაცვლითი კურსის რეგულირებაზე საუბარი ზედმეტია.სავალუტო-საფინანსო ბაზრის მდგომარეობა მთლიანობაში დამოკიდებული იქნება მთავარ ფინანსურ მოთამაშეთა განწყობაზე, ფინანსური სპეკულიანტების გეგმებზე და არა მონეტარული ხელისუფლების განზრახვაზე, რომელიც შეგნებულად უშვებს ქაოსს. სინამდვილეში, ინფლაციის თარგეთირების ქვეშ მონეტარულ ხელისუფლებას ესმის არა ინფლაციის მიზნობრივი ტემპის მიღწევის ღონისძიებათა სისტემა, არამედ მონეტარული პოლიტიკის ინსტრუმენტების დაყვანა მხოლოდ და მხოლოდ რეფინანსირების განაკვეთამდე, რომლითაც კომერციულ ბანკებს მიეწოდებათ მოკლევადიანი კრედიტები ლიკვიდურობის მხარდასაჭერად. ისმის კითხვა: რატომ უნდა შეიზღუდოს საკუთარი თავი ეროვნულმა ბანკმა ფულადი სისტემის მართვის პოტენციურად ხელმისაწვდომი მრავალი ინსტრუმენტის არსებობის შემთხვევაში მხოლოდ ერთი ინსტრუმენტით?

მონეტარული ხელისუფლების მიერ, რომელმაც აირჩია ინფლაციის თარგეთირების პოლიტიკა, თუ უარი არის ნათქვამი ფულის ტრანსსაზღვრით მოძრაობაზე კონტროლზე კაპიტალის ანგარიშის მიხედვით, მაშინ საბაზრო ფასწარმოქმნის პირობებში მაკროეკონომიკური პარამეტრების სამართავად მონეტარულ ხელისუფლებას ვალუტის გაცვლითი კურსის კონტროლთან ერთად მონეტარული პოლიტიკის შემდეგი ინსტრუმენტები გააჩნია: სააღრიცხვო განაკვეთი და ლიკვიდურობის შეთავაზების სხვა პირობები, სავალდებულო დარეზერვების ნორმატივები, კაპიტალის საკმარისობა, რეზერვების ფორმირება სესხებისა და ფასიანი ქაღალდების მიხედვით, აგრეთვე სახელმწიფო სესხის ობლიგაციებით და სავალუტო ინტერვენციებით ღია ბაზარზე ოპარაციათა სიდიდის მართვის შესაძლებლობა, რომლებიც მთლიანობაში ახდენს მონეტარული ბაზის ფორმირებას. სამეცნიერო ლიტერატურაში აღიარებულია ტრილემა იმის შესახებ, რომ ოქროს სტანდარტის არარსებობის პირობებში შეუძლებელია ერთდროულად არსებობდეს კაპიტალის ღია ბაზარი, ეროვნული ვალუტის ფიქსირებული გაცვლითი კურსი და ავტონომიური მონეტარული პოლიტიკა. როგორც ჩანს, ამ ლოგიკიდან გამომდინარე, მონეტარული ხელისუფლება ირჩევს ავტონომიურ მონეტარულ პოლიტიკას, უპირატესობას ანიჭებს საპროცენტო განაკვეთით მანიპულირებას და უარს ამბობს სავალუტო კურსების მართვაზე.

აღნიშნული ტრილემა ფორმულირებულ იქნა მ. ობსტფელდის მიერ (თანაავტორობით) ეროვნული ბანკების მონეტარული პოლიტიკების ემპირიული კვლევების საფუძველზე პირველ და მეორე მსოფლიო ომებს შორის პერიოდში [Obstfeld et al., 2004, გვ. 75]. მაგრამ, მას შემდეგ ბევრი რამ შეიცვალა. წარმოიშვა გლობალური ფინანსური ბაზარი მსოფლიო სარეზერვო ვალუტით (დოლარით), რომლის ემისია ხორციელდება აშშ-ის ფედერალური სარეზერვო სისტემის მიერ, ძირითადად,აშშ-ის მთავრობის სავალო ვალდებულებების საფუძველზე.

რადგანაც ბოლო 10 წლის მანძილზე ამ ვალდებულებათა მოცულობა იზრდება გეომეტრიული პროგრესიით და გაცდა ამერიკული საგადასახადო-საბიუჯეტო სისტემის მდგრადობის საზღვრებს, ზემოაღნიშნულ ტრილემას ემატება მსოფლიო კაპიტალის მზარდი ემისია აშშ-ის, ევროკავშირის, იაპონიისა და შვეიცარიის არაუზრუნველყოფილი ვალდებულებების ფორმით, რომელთა პარალელურად იზრდება აშშ დოლარის, ევროს, ფუნტის, იენისა და ფრანკის ემისიაც. 2008-2009 წლების გლობალური ფინანსური კრიზისის შემდგომ ამ ვალუტების მასა მსოფლიო ფინანსურ ბაზრებზე თითქმის 5-ჯერ გაიზარდა (დოლარის, ევროს, ფუნტის, იენისა და შვეიცარიული ფრანკის ფულადი ბაზის ჯამურმა ნაზრდმა 2007-2018 წლებში 7 ტრილიონ დოლარს მიაღწია, ხოლო მათი საშუალოწლიურმა ემისიამ - საშუალოდ,800 მლრდ დოლარი).

კაპიტალის თანამედროვე ბაზრისთვის დამახასიათებელია ფინანსური საპნის ბუშტის გაბერვა მსოფლიო სარეზერვო ვალუტების არაუზრუნველყოფილი ემისიის ხარჯზე. აქედან გამომდინარე, ღია ფინანსური ბაზრის მქონე ქვეყნები ზემოაღნიშნული ვალუტების მზარდი ემისიის გარდაუვალ ზეწოლას განიცდიან სპეკულაციური კაპიტალის მძლავრი ნაკადების მოდინებით. ეს კი მიანიშნებს მსოფლიო ფინანსურ ბაზარზე ქსელური მონოპოლიის გაჩენას, რომელიც დაკავშირებულია მსოფლიო ვალუტების ემიტენტ მეგასპეკულიანტებთან. ეს უკანასკნელნი ფლობენ სარეზერვო ვალუტებით მანუპულაციის უზარმაზარ შესაძლებლობებს, მათ შორის, კაპიტალის თავისუფალი გადაადგილებისათვის მსოფლიო ფინანსური სისტემის ღია ეროვნულ სეგმენტებზე. საქონლის მსოფლიო ბაზრისგან განსხვავებით, რომელიც მეტ-ნაკლებად ექვემდებარება კონკურენციის კანონებსა და მსოფლიო ვაჭრობის ორგანიზაციის მიერ დადგენილი ნორმებით რეგულირებას, მსოფლიო ფინანსური ბაზარი სერიოზულად არ რეგულირდება, ხოლო საერთაშორისო სავალუტო ფონდის ნორმებით დაცულია ასეთი დერეგულირება ფინანსური სპეკულიანტების (საინვესტიციო სუპერბანკების) ინტერესებიდან გამომდინარე, რომლებიც სარგებლობენ ცენტრალური ბანკების - მსოფლიო სარეზერვო ვალუტების ემიტენტების მხრიდან შეუზღუდავი დაკრედიტებით. 

ზემოთქმულიდან გამომდინარე, თუ ცენტრალურ ბანკს არ გააჩნია შესაძლებლობა მოახდინოს მსოფლიო სარეზერვო ვალუტის ემიტირება და ინარჩუნებს კაპიტალის თავისუფალ ტრანსსაზღვრით მოძრაობას, მაშინ ის ვერ შეძლებს გააკონტროლოს ვერც ეროვნული ვალუტის გაცვლითი კურსი და ვერც საპროცენტო განაკვეთი ბაზარზე. მსოფლიო სარეზერვო ვალუტების ემისიისადმი ხელმისაწვდომობის მქონე საკრედიტო-საფინანსო ორგანიზაციებს შეუძლიათ ნებისმიერ მომენტში განახორციელონ სპეკულაციური შეტევა დაუცველ ეროვნულ ფინანსურ ბაზარზე, გააუფასურონ ადგილობრივი ვალუტები ან შესთავაზონ ამ ქვეყნის მსესხებლებს კრედიტების ნებისმიერი მოცულობა მათთვის მისაღები საპროცენტო განაკვეთით. ჩვენს ქვეყანასთან მიმართებაში მათ ეს მრავალგზის გაუკეთებიათ.

ამგვარად, იმისათვის, რომ მოხდეს ეროვნული სავალუტო-ფულადი სისტემის მდგომარეობის მართვა, აუცილებელია კაპიტალის ოპერაციების მიხედვით ფულის ტრანსსაზღვრითი მოძრაობის კონტროლი. წინააღმდეგ შემთვევაში მაკროეკონომიკური მდგომარეობა, თვით ეროვნული ეკონომიკის განვითარებაც კი, დაექვემდებარება საზღვარგარეთიდან მანიპულაციებს. ამასთან, სავალუტო-საფინანსო ბაზრების მართვა ენთროპიის (ცვლილებების ქაოსურობის) შემცირების თვალსაზრისით შეუძლებელი ხდება. სავალუტო-საფინანსო ბაზრის კონტროლზე უარია თქმა სახელმწიფოს როგორც უცხოელ, ისე ადგილობრივ ფინანსურ სპეკულიანტებზე, რომლებსაც განეკუთვნება კვაზისახელმწიფო და ოლიგარქიული ოფშორული ბიზნეს-ჯგუფები.

ზემოთქმულიდან გამომდინარე, პოლიტიკური თვალსაზრისით ინფლაციის თარგეთირება სხვა არაფერია, თუ არა ეროვნულ სავალუტო-საფინანსო სისტემაზე კონტროლის გადაცემა გარე ძალებზე, ხოლო ეკონომიკური თვალსაზრისით ეს  ემსახურება მხოლოდ და მხოლოდ ფინანსური სპეკულიანტების ინტერესებს.თუ სახელმწიფო კარგავს კონტროლს საკუთარი ვალუტის კურსზე, მაშინ ის სავალუტო სპეკულიანტებს გადასცემს მათი მანიპულირების შესაძლებლობას. თუ ცენტრალური ბანკი ამ დროს მათ აკრედიტებს და სამართავად გადასცემს სავალუტო ბირჟას, მაშინ სპეკულიანტებს შესაძლებლობა ეძლევათ მართონ ეროვნული ვალუტის კურსი რყევების ნებისმიერი ამპლიტუდით. ამ დროს სავალუტო-საფინანსო ბაზარი შედის ტურბულენტობის მდგომარეობაში, ადგილი აქვს საგარეო ეკონომიკური საქმიანობის დეზორგანიზებას და მასზე დამოკიდებული საწარმოების კვლავწარმოების პროცესის შეფერხებას. სწორედ ამ ფაქტის წინაშე დგას ჩვენი ეკონომიკა ინფლაციის თარგეთირების პოლიტიკაზე გადასვლის შედეგად.

ეკონომიკის კვლავწარმოების პროცესზე ინფლაციის თარგეთირების პოლიტიკაზე გადასვლის ნეგატიური შედეგები იმთავითვე ცხადი იყო. ინფლაციის თარგეთირება, რომელიც გამოცხადებულია ეროვნული ბანკის მიერ, როგორც მონეტარული პოლიტიკის მთავარი მიზანი, შეუძლებელია უზრუნველყოფილ იქნეს კაპიტალის ტრანსსაზღვრით მოძრაობაზე კონტროლის გარეშე, რომლის რყევების ამპლიტუდამჩვენს პირობებში შეიძლება მიაღწიოს სავალუტო რეზერვების მოცულობის თანაზომად სიდიდეებს. ცენტრალური ბანკის მიერ „თავისუფალ ცურვაში“ გაშვებული ეროვნული ვალუტის გაცვლითი კურსის ცვლილებები ამ რყევების გავლენით შეიძლება მაკროეკონომიკური არასტაბილურობის მაპროვოცირებელი გახდეს. ეროვნული ვალუტის კურსის დერეგულირებას და კაპიტალის ტრანსსაზღვრითი მოძრაობის კონტროლზე უარის თქმას დანაზოგების მაღალი დოლარიზაციისა და ეკონომიკის ოფშორიზაციის პირობებში შეიძლება მოყვეს სავალუტო ბაზრის დეზორგანიზება, რაც შეუძლებელს გახდის ეროვნული ვალუტის კურსის მდგრადობას.

ყოველივე ზემოთქმულის სისწორეს ნათლად მოწმობს ინფლაციის თარგეთირების პოლიტიკაზე გადასვლის პრაქტიკული შედეგები. მხედველობაში გვაქვს ლარის კურსის მკვეთრი ვარდნა და ამის საფუძველზე ინფლაციის პროვოცირება. აღსანიშნავია საქართველოს ეროვნული ბანკის პრეზიდენტის, ბატონ კობა გვენეტაძის კომენტარი ლარის ბოლოდროინდელ გაუფასურებაზე და მის გავლენაზე ინფლაციის შესაძლო ცვლილებებთან დაკავშირებით. მისი აზრით: „საქართველოში მოქმედებს მცურავი გაცვლითი კურსი. მცურავი გაცვლითი კურსისათვის დამახასიათებელი არის მოკლევადიან პერიოდში ასეთი მერყეობა.სამწუხაროდ, არასწორი ანალიზი კეთდება იმასთან დაკავშირებით, თუ რა შედეგი შეიძლება ზოგადად მოჰყვეს ამას და განსაკუთრებით იმ მიმართულებით, რომ ეს ინფლაციის, ფასების საერთო დონის, ძალიან დიდ ზრდას გამოიწვევს“ [4].თუმცა, ამაზე აკადემიკოსმა ლადო პაპავამ შემდეგი კომენტარი გააკეთა: „ეროვნული ბანკის ხელმძღვანელობამ დღეს გააკეთა განცხადება, რომ ლარის კურსს ინფლაციაზე ზეგავლენა არ აქვს. ინფლაციისთვის რომ წარმოვიდგინოთ, ეს არის ფასების საშუალო დონე სამომხმარებლო კალათაზე. ხოლო სამომხმარებლო კალათაში არის საინტერესო სიტუაცია. სასურსათი კომპონენტი არის 30 პროცენტი მთელი სამომხმარებლო კალათის მაშინ, როცა ჩვენნაირი ტიპის ქვეყნებში ყველგან 50 პროცენტია. ანუ, ეს ხელოვნურად არის დაწეული. ამის გამო, ის, რომ ტექნიკაზე ფასი არ შეიცვლება, ძვირადღირებულ საგნებზე ფასი არ შეიცვლება, პირიქით, შესაძლოა, გარკვეულწილად შემცირდეს კიდეც, ეს სულაც არ აღელვებს იმ მოსახლეობას, რომლისთვისაც რაღაც ძვირდება. ფასების ზრდა იქნება სწორედ იმ პროდუქტებზე, რომლის ძირითადი მომხმარებელია მოსახლეობა. სასურსათო კალათაში 80 პროცენტი იმპორტული საქონელია. სწორედ ეს სასურსათო კალათა აღელვებს შეჭირვებულ მოსახლეობას“[5].

ჩვენ აბსოლუტურად ვეთანხმებით ბატონ ლადო პაპავას და დარწმუნებით შეგვიძლია განვაცხადოთ, რომ საქართველოში მოქმედი სამომხმარებლო კალათის ინდექსით ინფლაციის წლიური მაჩვენებელი აბსოლუტურად არაადეკვატურად ასახავს მოსახლეობის უმრავლესობის ცხოვრების დონის შემცირებას, რომელსაც გამოიწვევს ლარის გაუფასურების შედეგად პროვოცირებული ფასების დონის ზრდა ძირითად სასურსათო საქონელზე. 

აღსანიშნავია, რომ ეროვნული ვალუტის მდგრადობა გულისხმობს არა მარტო ლარის სტაბილური ნომინალური გაცვლითი კურსის მხარდაჭერას სხვა ვალუტებთან შედარებით, არამედ ის მოიცავს კიდევ ორ შემადგენელს: პირველი, მოქალაქეთა შემოსავლებისა და დანაზოგების მსყიდველობითი უნარიანობის მდგრადობას, რომლებიც ნომინირებულია ეროვნულ ვალუტაში; მეორე, სავალუტო კურსების მართვის ხარჯზე მაქსიმალურად კეთილსასურველი მაკროეკონომიკური პირობების შექმნას, ეროვნული ეკონომიკის, ფინანსური სისტემის, ინვესტიციების მდგრად განვითარებას და, საბოლოო ჯამში, მოქალაქეთა კეთილდღეობის ამაღლებას.

ამჟამად მოქმედი ფულად-საკრედიტო და სავალუტო პოლიტიკის ძირითადი მიმართულებები არ ითვალისწინებს ეროვნული ვალუტის მდგრადობის არც დაცვას და არც უზრუნველყოფას. მასში ჩადებული პრინციპებისადმი ბრმად მიდევნებამ უკვე მიგვიყვანა ჩავარდნამდე როგორც მოქალაქეთა შემოსავლებისა და დანაზოგების მსყიდველობითუნარიანობის დაცვაში, ისე მაკროეკონომიკური ზრდისათვის კეთილსასურველი პირობების უზრუნველყოფაში.

კიდევ უფრო გაუგებარია მონეტარულ ხელისუფალთა დარწმუნება იმაში, რომ მათ შეუძლიათ თავი გაართვან ინფლაციას და ეროვნული ვალუტის კურსის რყევებს საპროცენტო განაკვეთების მანიპულირებით. საბაზრო რეფორმების წლებში გამოქვეყნებულ იქნა მრავალი კვლევა, რომელთა შედეგები მოწმობენ სტატისტიკურად მნიშვნელოვანი დამოკიდებულებების არარსებობას, ერთი მხრივ, საპროცენტო განაკვეთებისა და ფულადი მასის დინამიკასა და, მეორე მხრივ, ინფლაციის ტემპებს შორის. ამასთან, კარგად იკვეთება მკაცრი დამოკიდებულება პირველ-ორ მაჩვენებელსა და წარმოებისა და ინვესტიციების დინამიკას შორის. ყოველთვის და ყველგან ფულადი მასის შემცირება და საპროცენტო განაკვეთის ზრდა თანდაყოლილია წარმოებისა და ინვესტიციების ვარდნით. ეს ჩვენი ეკონომიკის მაგალითზეც კარგად ჩანს [Глазьев С., 2015, 10].

საპროცენტო განაკვეთების ამაღლება ინფლაციის შესამცირებლად და ეროვნული ვალუტის გასამყარებლად საერთაშორისო სავალუტო ფონდის შაბლონური რეკომენდაციაა. ის ემყარება საბაზრო წონასწორობის მათემატიკურ მოდელებს, რომელიც არ შეესაბამება ეკონომიკურ რეალობას, მაგრამ ახდენს ძალიან მარტივი და გარეგნულად დამაჯერებელი მსჯელობის ილუსტრაციას. სამწუხაროდ, მონეტარული ხელისუფლება დარწმუნებულია იმაში, რომ საპროცენტო განაკვეთების ზრდა აძლიერებს საბანკო ანაბრების მიმზიდველობას, რაც ზღუდავს მოთხოვნას და იწვევს ფასების შემცირებას, აგრეთვებოჭავს თავისუფალ ფულს და ამცირებს მათ მიწოდებას სავალუტო ბაზარზე, რითაც ხელს უწყობს ეროვნული ვალუტის გამყარებას. მაგრამ, ეს არგუმენტაცია არ ითვალისწინებს იმას, რომ საპროცენტო განაკვეთების ზრდა იწვევს მსესხებლების დანახარჯების ზრდას, რომლებიც მათ გადააქვთ პროდუქციის თვითღირებულებაში, რის შედეგადაც იზრდება ფასები და ეცემა ეროვნული ვალუტის მსყიდველობითუნარიანობა. მოთხოვნის შემცირებას შეუძლია ასევე გამოიწვიოს წარმოების ვარდნა და დანახარჯების ზრდა გამოშვების მასშტაბისგან უკუგების ეფექტის გავლენით; შედეგად, ფასები შეიძლება არც კი შემცირდეს, არამედ გაიზარდოს კიდეც. და პირიქით: საპროცენტო განაკვეთების შემცირება და ფულის მიწოდების ზრდა შეიძლება ტრანსფორმირდეს ინვესტიციებისა და წარმოებისგაფართოებაში და შესაბამისად, დანახარჯებისა და ფასების შემცირებაში. მონეტარული ხელისუფლება ვერ ითვალისწინებს აშკარა ფაქტს - ეკონომიკური პროცესების არაწრფივობას და უწონასწორობას, ჩვენს შემთხვევაში კი - ეკონომიკის დემონეტიზაციის დამღუპველობას. ჩვენი ეკონომიკის დაბალი მონეტიზაციის პირობებში ფულადი მიწოდების გაფართოება ჯერ კიდევ თანდაყოლილი იქნებოდა ინფლაციის არა ზრდით, არამედ შემცირებით, დაუკრედიტებელი რეალური სექტორის მიერ ფულის აბსორბციის შედეგად. თუ ეროვნული ბანკი არ შეცვლის კომერციული ბანკების რეფინანსირების მექანიზმს და ისინი გააგრძელებენ მიღებული საკრედიტო რესურსების გამოყენებას სავალუტო სპეკულაციების დასაფინანსებლად, მაშინ კრედიტის გადიდება გამოიწვევს სავალუტო სპეკულაციების ახალ ტალღას და ეროვნული ვალუტის კურსის მორიგ შემცირებას ინფლაციური ტალღის შემდგომი დაჩქარებით.ეჭვგარეშეა, რომ თუ ჩვენში შენარჩუნდა ეკონომიკის დემონეტიზაცია, კიდევ უფრო გაღრმავდება ინვესტიციებისა და წარმოების ვარდნა.

იმისათვის, რომ თავი დავაღწიოთ სტაგფლაციურ ხაფანგს, უნდა გადავიდეთ კომერციული ბანკების რეფინანსირების მრავალარხიან სისტემაზე, რომელსაც საფუძვლად დაედება სამრეწველო საწარმოების მხრიდან კრედიტებზე მოთხოვნა და შეთავაზებულ საკრედიტო რესურსების მიზნობრივ გამოყენებაზე კონტროლი. ამ დროს, რეფინანსირების განაკვეთები სხვადასხვა არხით უნდა შეესაბამებოდეს ეკონომიკის შესაბამისი სექტორის რენტაბელობის დონეს და მათთვის დამახასიათებელ რისკებს. ლიკვიდობის მხარდაჭერის მიზნით რეფინანსირება შეიძლება შეთავაზებულ იქნეს კომერციული ბანკებისათვის იმ პირობით, რომ ისინი არ გამოიყენებნ ამ კრედიტებს სპეკულაციისათვისეროვნული ვალუტის საწინააღმდეგოდ[Глазьев С., 2015, 11].

აღწერილ სქემაში მთავარია დაბრუნებადობის უზრუნველყოფა და შეთავაზებული კრედიტების მიზნობრივი გამოყენება საქონლისა და მომსახურების წარმოების გასაფართოებლად, რომელიც ფულის მიწოდების გაფართოებით გაზრდილ მოთხოვნას დააკავშირებს სასაქონლო მასის მიწოდების შესაბამის ზრდასთან. ამისათვის ცენტრალურ ბანკს გააჩნია კონტროლის აუცილებელი ინსტრუმენტები და შესაძლებლობები უცხოელი სპეკულიანტების მხრიდან შეტევის დასაბლოკად - დაწყებული კაპიტალის ანგარიშის მიხედვით სავალუტო შეზღუდვებით დაწყებული და სავალუტო-საფინანსო სპეკულაციაზე გადასახადების შემოღებით დამთავრებული. საჭიროა მათი გამოყენების სწავლა, როგორც ამას აკეთებს მსოფლიოს ყველა წარმატებით განვითარებადი ეკონომიკა.

ჩვენი აზრით, სტაგფლაციურ ხაფანგში ჩვენი ეკონომიკის ჩათრევის მიზეზი მონეტარული ხელისუფლების პოლიტიკაა. შეუძლია თუ არა მას ამის გამოსწორება? დიახ, თუ ისინი უარს იტყვიან  საერთაშორისო ორგანიზაციების, უპირველეს ყოვლისა, საერთაშორისო სავალუტო ფონდის სტანდარტულ რეკომენდაციებზე. ეს უკანასკნელნი მოქმედებენ არა ჩვენი ქვეყნის ეკონომიკის, არამედ, საერთაშორისო კაპიტალის ინტერესების დასაცავად. მათ ჩვენი ქვეყნისგან ჭირდებათ არა წარმოების გაფართოება, არამედ კეთილსასურველი პირობები ზემოგებათა ამოსაღებად, რომელთა მიღება ყველაზე უკეთ შესაძლებელია სპეკულაციური შეტევით ეროვნული ფინანსური ბაზრის დესტაბილიზაციის გზით.

ინფლაცია ეროვნული ბანკისათვის არგუმენტია მაღალი რეფინანსირების განაკვეთის შესანარჩუნებლად. ის ჩვენთან ამჟამად 6,5%-ია. საქართველოს ეროვნული ბანკი განმარტავს, რომ ნომინალური განაკვეთის დიდი ნაწილი ინფლაციაა. ასე მაგალითად, 2018 წლის შედეგებით სტატისტისკის ეროვნული სამსახურის ცნობით, ინფლაციის საშუალო წლიურმა მაჩვენებელმა 2,6% შეადგინა. გამოდის, რომ რეალური რეფინანსირების განაკვეთი 3,9%-ია. დიდია თუ მცირე ეს? თუ ეკონომიკურად განვითარებული ქვეყნების მაჩვენებლებს შევადარებთ, მაშინ დიდია. აშშ-ის ფედერალური სარეზერვო სისტემის მიერ დადგენილი ფედერალური ფონდების განაკვეთი იმყოფება 2,25-2,50%-ის ფარგლებში. 2018 წლის ბოლოსათვის, როცა ფედ-მა გაზარდა საკვანძო განაკვეთი მეოთხედი პროცენტული პუნქტით, აშშ-ის პრეზიდენტმა დონალდ ტრამპმააღშფოთებულმა განაცხადა, რომ ფედ-ი კლავს ამერიკულ ეკონომიკას, რომ ის ამერიკისათვის უფრო დიდ საფრთხეს წარმოადგენს, ვიდრე ჩინეთი.

აი ზოგიერთი სხვა ქვეყნის ცენტრალური ბანკების საკვანძო განაკვეთები: ინგლისის ბანკი - 0,75 (მანამდე იყო 0,5); კანადის ბანკი - 1,75; ავსტრალიის სარეზერვო ბანკი - 1,5. როგორ მიდის საქმე ევროზონაში? ევროპის ცენტრალური ბანკის საკვანძო განაკვეთი უკვე დიდი ხანია ნულოვან დონეზეა შენარჩუნებული. და ეს სულაც არ არის ქვედა ზღვარი, ზოგიერთი ცენტრალური ბანკის საკვანძო განაკვეთი უარყოფითი მნიშვნელობისაა: იაპონიის ბანკი - მინუს 0,10; შვეციის ბანკი - მინუს 0,25; შვეიცარიის ეროვნული ბანკი - მინუს 0,75 [Катасонов В., 7]. 

მაღალი საკვანძო განაკვეთი - დამოკიდებული, ნახევრადკოლონიური ეკონომიკის ნიშანია. მხედველობაში უნდა ვიქონიოთ, რომ საქართველოს ეროვნული ბანკის რეფინანსირების განაკვეთი - ორიენტირია, რომელსაც ჩვენი კომერციული ბანკები იყენებენ თავიანთ კრედიტებზე საპროცენტო განაკვეთების განსასაზღვრავად. საშუალოდ, ამ დროს ადგილი აქვს საპროცენტო განაკვეთების გაორმაგებას. ეს კი მომაკვდინებელია საქართველოს ეკონომიკის რეალური სექტორისათვის[Катасонов В., 7]. 

ბოლო წლებში საქართველოს ეკონომიკის მონეტიზაციის დონე (M2 მაჩვენებლის დახმარებით გაზომილი ფულადი ფასის თანაფარდობა მშპ-სთან) დაახლოებით 40%-ია. შედარებისთვის, აშშ-ში ის დაახლოებით 90%-ის ტოლია, დიდ ბრიტანეთსა და კანადაში - 140%. ხოლო ჩინეთში ის აღწევს 200%-ს, იაპონიაში კი - 240%-ს. რატომღაც ჩამოთვლილ ქვეყნებში არათუ ჰიპერინფლაცია, თვით ზომიერი ინფლაციაც კი ხშირად არ შეიმჩნევა, ზოგიერთ ქვეყანაში დეფლაციასაც კი აქვს ადგილი. მაშასადამე, ეროვნული ბანკის ბრძოლა ინფლაციასთან გვაგონებს მწარე ხუმრობას იმის თაობაზე, რომ თავის ტკივილის საუკეთესო საშუალება გილიოტინაა. უფრო მეტიც, საქართველოში ინფლაციაში მთავარი დამნაშავე სწორედ ეროვნული ბანკის მიერ არჩეული ინფლაციის თარგეთირების პოლიტიკაა.

პირველი, ეკონომიკაში ფული უკიდურესად ძვირი ხდება. საქართველოში მრავალი ფირმის წარმოების დანახარჯების სტრუქტურაში, რომლებიც იძულებით სარგებლობენ მევახშური კრედიტებით, მთავარი შემადგენელი არა ხელფასზე ან ნედლეულზე დანახარჯები, არამედ, დანახარჯები კრედიტების მომსახურებაზეა. საწარმოების საპროცენტო დანახარჯები კვებავს დანახარჯებისა და ფასების ზრდას (საბითუმოს და საცალოს) საქონელსა და მომსახურებაზე.

მეორე, ინფლაციასთან ბრძოლის ყველაზე ეფექტიანი საშუალება სასაქონლო მასის ზრდაა. ეს აქსიომაა, რომელიც საკვანძო ადგილს იკავებდა ეკონომიკის ძველ სახელმძღვანელოებში.

აკი ინფლაცია - სასაქონლო და ფულად მასას შორის პროპორციის დარღვევაა. საქართველოს მონეტარულ ხელისუფლებას შეეძლო ინფლაციის სწრაფად დასრულება, თუ ის დაკავდებოდა საკუთარი ეკონომიკის დაკრედიტებით და ამით ხელს შეუწყობდა საქონლისა და მომსახურების მიწოდების ზრდას, თუ ის გასცემდა კრედიტებს იმავე პროცენტებით, რომელსაც ის ღებულობს ვალუტების განთავსებით უცხოური ბანკების დეპოზიტებზე ან სხვა სახელმწიფოების სახაზინო ვალდებულებების ყიდვით. მანდ, თუ დავაკვირდებით მრავალი წლის მაჩვენებლებს, საშუალო შემოსავლიანობა არ აჭარბებს წლიურ 1%-ს. ნუთუ საქართველოში არ შეიძლება მოიძებნოს პროექტები, რომლებიც უზრუნველყოფსეროვნულ ბანკს შემოსავლებით 2-3%-იანი წლიური განაკვეთით (სწორედ ასეთი შეიძლება ყოფილიყო ოპტიმალური საბაზისო განაკვეთი)? მანამ, ვიდრე ეროვნული ბანკის მანკიერი პოლიტიკა გაგუდავს საქართველოს ეკონომიკას მაღალი საკვანძო განაკვეთების დახმარებით და ფულადი მასის შეკვეცით, ერთდროულად საკუთარი რესურსების უცხოურ აქტივებში განთავსებით, ინფლაცია შენარჩუნდება.

მესამე, ეროვნულმა ბანკმა უარი თქვა ლარის სავალუტო კურსის შენარჩუნებაზე, რაც უცხოურ საქონელს სულ უფრო აძვირებს. მიუხედავად იმპორტის ჩანაცვლებაზე მრავალრიცხოვანი მოწოდებებისა, სამომხმარებლო საქონლისა და მომსახურების მნიშვნელოვანი ნაწილი იმპორტული წარმომავლობისაა. ეს ძალიან მნიშვნელოვანი ფაქტორია, რომელიც კვებას ინფლაციურ პროცესებს საქართველოში.

მეოთხე, საქართველოს ეკონომიკას სისხლისგან ცლის საბანკო სისტემა. ეროვნული ბანკი, როგორც ფინანსური მეგარეგულატორი, მოწოდებულია უზრუნველყოს ზედამხედველობა ბანკებზე, მაგრამ ამას დამაკმაყოფილებელს ვერაფრით ვუწოდებთ. ფინანსური ორგანიზაციები დაკავებულნი არიან ფულის გატანით ქვეყნის ფარგლებს გარეთ, ხოლო რეალური ეკონომიკის განვითარება მათ არ აინტერესებთ იმიტომ, რომ ეს არასარფიანია. ეროვნულ ბანკს, როგორც ფინანსურ მეგარეგულატორს, რომელსაც გააჩნია უფლება საკანონმდებლო ინიციატივისა,  შეეძლო საკითხის დაყენება აკრძალვების ან შეზღუდვების შემოღებაზე ქვეყნიდან კაპიტალის გატანაზე (ბანკები დღეისათვის ამას აკეთებენ თავისთვისაც და საკუთარი კლიენეტებისთვისაც - როგორც ფიზიკური პირების, ისე კორპორაციული კლიენტებისთვის). მაგრამ ეროვნული ბანკი არათუ არ აყენებს საკითხს კონტროლის შემოღების აუცილებლობაზე კაპიტალის ტრანსსაზღვრითი მოძრაობის სფეროში, არამედ პირიქით, დრო და დრო წარმოთქვამს „ვაშინგტონის კონსენსუსისადმი“ და საერთაშორისო სავალუტო ფონდისადმი ერთგულების ფიცს, რომელიც სწორედაც რომ მოითხოვს კაპიტალის მოძრაობის სრულ თავისუფლებას. ამის დასტურია ჩვენს ქვეყანაში მიმდინარე წლის 19-21 მაისს საერთაშორისო სავალუტო ფონდის ხელმძღვანელისქრისტინ ლაგარდის ვიზიტი, რომელსაც საქართველოს მონეტარულმა ხელისუფლებამ პიონერული პატაკის სახით ანგარიში ჩააბარა. რა თქმა უნდა, ამ უკანასკნელს არც უნარია და არც სურვი გააჩნია წინააღმდეგობა გაუწიოს საერთაშორისო სავალუტო ფონდის „აშკარა შაბლონურ მონეტარულ პოლიტიკას“.

საერთაშორისო სავალუტო ფონდი გავლენას ახდენს ეროვნული ბანკის პოლიტიკაზე არა მხოლოდ პერიოდული მითითებებით, არამედ შესაბამისი მეთოდიკების დანერგვითაც. ესენია: ეკონომიკურ-მათემატიკური მოდელები, მაკროეკონომიკური პარამეტრების ურთიერთდამოკიდე-ბულებებზე ფორმალური წარმოდგენები. მითითებული მოდელები და მეთოდიკა, ხშირ შემთხვევაში ვერ ასახავს რეალური ეკონომიკის მდგომარეობას, იძლევა  მისი ზრდისა და განვითარების მცდარ შეფასებებს, ხოლო მათი გამოყენება ჩვენს ქვეყანას სუვერენული ფულად-საკრედიტო პოლიტიკის გატარების შესაძლებლობებს ართმევს.  

მაშასადამე, თუ ჩვენ გვსურს ბოლო მოვუღოთ ინფლაციას და, ამგვარად, უზრუნველვყოთ ვალუტის გაცვლითი კურსის და ფინანსური სისტემის სტაბილიზაცია, მაშინ უნდა გვესმოდეს ერთი რამ: ინფლაციის პროვოცირებას სწორედ ეროვნული ბანკი უწყობს ხელს მანკიერი ინფლაციის თარგეთირების პოლიტიკით. 

გამოყენებული ლიტერატურა: 

1. https://www.nbg.gov.ge/uploads/mpc/ monetary_policy_operations_manual/mp_manual.pdf
2. https://www.nbg.gov.ge/index.php?m=538
3. Obstfeld M., Shambaugh J. C., Taylor A. M. (2004). Monetary sovereignty, exchange rates, and capital controls: The trilemma in the interwar period. IMF Staff Papers, Vol. 51, Special Issue.
4. https://www.interpressnews.ge/ka/article/548202-koba-gvenetaze-laris-kursis-merqeobaze-samcuxarod-arascori-analizi-ketdeba-rom-es-inplaciis-did-zrdas-gamoicvevs.
5. https://www.bpn.ge/article/56419-laris-kursis-vardnis-gamo-pasebis-zrda-importirebul-produkcias-sheexeba-sasursato-kalatashi-ki-80-procenti-importuli-sakonelia/.
6. Глазьев С. О таргетировании инфляции, Вопросы экономика. 2015. №9.
7. Катасонов В. Таргетирование инфляции и поль Центробанка,  https://tsargrad.tv/articles/targetirovanie-infljacii-ili-kak-kozla-postavili-kapustu-sterech_186068

---